Hoogleraar Frissen: ‘Het recht moet hinderlijk zijn’

Het recht trekt volle zalen, bleek donderdag 19 september in de Amsterdamse Stadsschouwburg. Zeker 500 rechtsdienaars kwamen naar de bijeenkomst ‘Het Volk en zijn Rechtspraak’, georganiseerd door de rechterlijke macht, het OM en de Orde van Advocaten. De centrale vraag was: van wie is de rechtspraak in deze door media gedomineerde samenleving? Rechters, officieren van justitie en advocaten discussieerden over de invloed van het volk op de rechtspraak.

Hinderlijk

De inleider, hoogleraar bestuurskunde Paul Frissen, maakte korte metten met de titel: het volk bestaat niet en de rechtspraak is al helemaal niet van hen. En dat moeten we zo houden, vond hij. De rechtspraak moet volgens Frissen helemaal geen transparantie nastreven, want je bent een instituut dat gebaat is bij afstand. ‘Natuurlijk moet de rechter op televisie en in sociale media zichtbaar zijn, maar je bent pas zichtbaar als je enige distantie hebt,’ stelde Frissen.

Geen bedrijf

Volgens hoogleraar Frissen is het een belangrijke functie van het recht om hinderlijk te zijn, en te beschermen tegen de ‘ontzagwekkende macht van de staat’. ‘Maar ga de rechtspraak alsjeblieft nooit zien als een bedrijf. En ik ben ook niet jullie klant’, verzekerde hij de zaal.

Televisiebeelden

Aan de hand van drie casussen die uitgebreid de media haalden, werd gesproken over de rol van de media in de rechtspraak. Mag het OM televisiebeelden gebruiken bij de opsporing, was de vraag in de Eindhovense kopschopzaak? Waarom komt het gezicht van Robert M. vol in beeld tijdens een persconferentie aan het begin van het proces? En wat is de rol van de media in de Hells Angels zaak? Het OM verdedigde via verschillende vertegenwoordigers het idee dat openheid belangrijk is, ook als de rechter op basis daarvan strafvermindering toepast, zoals in Eindhoven gebeurde.

Goed uitgelegd vonnis

OM-voorzitter Bolhaar stelde dat een goede toelichting op een vonnis essentieel is, vooral bij controversiële uitspraken. ‘Een goed uitgelegd vonnis staat als een huis, ook als mensen de juridische achtergrond niet helemaal begrijpen.’ Hij pleit er dan ook voor dat de rechtspraak dichterbij de mensen komt te staan. Dat ziet de Amsterdamse deken Germ Kemper niet zitten. ‘Het publiek moet ons niet zien als mensen, maar als functionarissen. Ons werk staat los van onszelf als persoon. Niemand hoeft te weten of ik van paardrijden houd, dan wel D66 stem.’

Rollenspel 

Kemper heeft in de loop der jaren de pest gekregen aan het begrip transparantie. Hij maakt zich zorgen, want er zijn te veel aanvallen op de rechtspraak, puur omdat het resultaat niet bevalt. ‘Het gaat per definitie om ingewikkelde zaken en met uitleg en dat gedoe wakker je alleen maar discussie aan. We spelen een formele rol in een rollenspel, daarom dragen we ook een toga.’

Dit verslag verscheen in iets andere versie ook op de site van het Advocatenblad