Fiscaal advocaat Ineke Koele: ‘De politiek is te wiebelig’

Het is natuurlijk een stom vooroordeel, maar ik had niet verwacht dat ik ooit een echt boeiend gesprek met een fiscaal advocaat zou kunnen voeren. Ik laat me echter graag verrassen en overtuigen van mijn eigen ongelijk en Ineke Koele bleek daar de perfecte kandidaat voor. Ik interviewde haar voor het Advocatenblad. We wandelden zeker 2 uur door Deventer en we kwamen tijd te kort. Een uitspraak van haar bleef daarna nog lang hangen.

Samen dezelfde kant op lopen

Als interviewer moet je vooral niet te veel onder de indruk zijn van de geïnterviewde, je moet neutraal blijven, kritisch, op afstand. Dat is een uitdaging tijdens de Frisse Neus-interviews voor het Advocatenblad. Ik ga dan met een advocaat naar buiten, vanuit diens kantoor en merk steeds weer dat dat goed werkt. Het ontregelt om de vaste, veilige kantooromgeving achter je te laten, een betrekkelijk onbekende omgeving in. Dat leidt tot een ander gesprek dan wanneer je tegenover elkaar gaat zitten. En passant kan ik scherpe vragen stellen. Er zit schijnbaar weinig structuur in het gesprek, ook dat maakt een andere uitkomst mogelijk. Maar, als je samen dezelfde kant op loopt, is er al onbewust overeenstemming over de richting, dat kan ook doorklinken in het verhaal.

‘De wereld wordt bestuurd door maatschappelijke instituties’

In het gesprek met fiscaal advocaat Ineke Koele raakte ik wel een beetje onder de indruk, moet ik eerlijk toegeven. Vooral een specifieke uitspraak van haar echode nog lang door mijn hoofd. Ze zei: ‘Wij denken dat de wereld wordt bestuurd door de politiek, maar maatschappelijke instituties die samenwerken, zijn een hele grote stille kracht. Denk je echt dat Trumps weigering mee te doen aan het klimaatverdrag veel impact heeft? Veel fondsen en stichtingen zijn daardoor juist nog harder gaan werken om die doelen te bereiken.’ Heel democratisch, volgens Koele, vanwege de steun die ze krijgen uit het brede publiek. ‘Die maatschappelijke stichtingen worden gecontroleerd door de fiscale overheid. Ik ben blij dat dat bestaat, de politiek is te wiebelig, dit is veel stabieler,’ zegt Ineke Koele in het interview.

Democratie als minst slechte vorm

De politiek is wiebelig, zeker, maar ik heb ooit staats- en bestuursrecht gestudeerd en geloof toch wel erg in de democratie als minst slechte vorm om de wereld te organiseren. Vanuit haar fiscale adviespraktijk ziet Koele echter de kracht en macht van maatschappelijke instituties, vaak eigendom van of gesteund door rijke families die ze adviseert. Ze ziet het vaak mis gaan tussen de verschillende generaties in ondernemersfamilies, veel opvolgingen mislukken. De jongeren zijn te verwend, de oudere generatie heeft alleen maar gewerkt en ze hebben geen gezamenlijke doelen. Koele helpt bij de opvolging met meer dan fiscale techniek, vindt dat haar taak er pas op zit als de bedrijfsopvolging echt leidt tot een geslaagde overgang op een volgende generatie.

Wat gebeurt er buiten die stichtingen

Ik vind het mooi dat een belastingadvocaat rijke families helpt met opvolgingsvragen die verder gaan de fiscale techniek, bijvoorbeeld door het oprichten van een familiestichting met een maatschappelijk oogmerk. In zo’n stichting moeten de generaties op een andere manier samenwerken dan voorheen, nadenken over hun gemeenschappelijke waarden. Kun je het niet mee oneens zijn. Maar het blijft ook knagen. Is er democratische controle op het maatschappelijke oogmerk van zo’n familiestichting? En hoe controleren we de goede bedoelingen van de andere instituties die de wereld besturen? Ik vraag me sinds het gesprek met Ineke Koele nog steeds af wat we allemaal niet weten over die machtige stichtingen, trusts of foundations.

Non-profits meer laten ondernemen

Koele zet haar kennis van de fiscaliteit en het erfrecht ook in om non-profits zakelijker te maken. Waar ze de ondernemende families kan helpen met een persoonlijker touch, kan ze de non-profit-organisaties juist meer laten ondernemen. Ook daarbij zijn goede belastingadviezen essentieel, vertelde ze. Zo kwam het dat ik nog lang na liep te kauwen en mijn beeld van de fiscale praktijk toch een beetje kantelde. Saai is het allerminst, haar praktijk. Sterker, als een fiscalist goed werk levert, kan dat de wereld vooruithelpen. Kan, zeg ik, want er zijn natuurlijk ook fiscalisten die hun kennis voor minder frisse zaken inzetten. In Deventer gebeuren mooie dingen, daar heeft Koele me wel van overtuigd.

Interview met fiscaal advocaat Ineke Koele in het Advocatenblad

Lees het hele verhaal met Ineke Koele in het Advocatenblad van januari 2018